 |
|
Evrim 101Y:Genlerin üreme sırasında rekombinasyonu
Ayrıntılarıyla eşey ve genetik karılma
Rekombinasyon, popülasyonlarda yeni gen kombinasyonları yaratır.
Bu yazıda, eşeyli üremenin genetiği hakkında genel bilgiler bulacaksınız. Yazıda örnek olarak insanın üremesini kullanacağız çünkü bu, yakından tanıdığımız bir konu. Ama buradaki temel fikirlerin eşeyli üreyen diğer canlılar için de geçerli olduğunu unutmayın!
- Genler, kromozom adı verilen uzun DNA zincirleri üzerinde bulunur.
- İnsanda 23 çift kromozom bulunur: Her çiftin bir tanesi anneden bir tanesi de babadan gelir. Dolayısıyla her genin, biri anneden diğeri de babadan gelen, iki çeşidini taşırız. Eğer insanlar hem anneden hem de babadan 23’er çift kromozom alarak üreselerdi, bebeklerin fazladan kromozomları olurdu (mesela, ilk nesilde 23 yerine 46 çift kromozom olurdu). Bu yüzden yumurta ve spermler normal kromozom sayısının yarısı kadar kromozom taşırlar – yani her genin yalnızca bir çeşidini taşıyan 23 tekil kromozom. Yumurta ve sperm birleştiğinde bebek, birbiri ile eşleşmiş 23 çift kromozoma sahip olur.
- Yumurta ve spermler üretilirken, onları oluşturan hücre önce her kromozomun bir eşini yapar ve bu eşler bir arada kalır.
- Yumurta ve sperm üretmek genleri karıştırıp yeniden eşleştirmek için ilk fırsattır. Annenin her yumurta üretişinde, kromozomlar öncelikle eşlerini bulur ve birbiri ile DNA alış-verişinde bulunur. Buna rekombinasyon denir. Bu karılma sayesinde, annenin annesinden gelen genler ile annenin babasından gelen genler, birbiriyle karışıp aynı DNA ipliği üzerinde yer alabilir. (Bu işlemin aynısı babanın sperm hücrelerinde de gerçekleşir.)
- Kromozomlar rekombinasyona uğradıktan sonra, farklı yumurta hücrelerine ayrışırlar, böylece her yumurta hücresi kromozom çiftlerinden yalnızca birine sahip olur.
- Mayoz, ilk adım (animasyon için resme tıklayın):
- Mayoz, ikinci adım (animasyon için resme tıklayın):
- Yumurta ve sperm birleştiğinde, bebeğe, tamamen kendisine özgü bir gen kombinasyonu geçmiş olur: Bebek, 2 büyükanne ve 2 büyükbabadan gelen çeşitli genlere, buna ek olarak da anne ve baba yumurtayı ve spermi oluştururken meydana gelmiş her türlü mutasyona sahip olur.
|
|
|
